سختگیری اولیه برای جا افتادن حکم، اذن ثانویه در هنگام اضطرار

•بخارى از انس بن مالک : «کُنّا نُصَلّى مَعَ النّبىّ فَیَضَعُ أَحَدُنا طَرَفَ الثَّوبِ مِنْ شِدّةِ الحَرِّ فَإِذا لَمْ یَسْتَطِعْ أَحَدُنا أَنْ یُمَکِّنَ جبهَتَهُ بَسَطَ ثَوبَهُ». بخاری،‌صحیح بخارى: 2/ 101؛ مسلم،‌صحیح مسلم: 2/ 105؛ احمد بن حنبل، مسند احمد: 1/ 100.

استثناء: بیان روایات سجده بر لباس تنها در هنگام  ضرورت (اشاره به اضطرار در بسیاری از روایات)

نسائى از یاران پیامبرصلی الله علیه و آله نقل مى کند که مى گویند: «کُنّا إِذا صَلَّیْنا خَلفَ النّبىّ بِالظَهائِرِ سَجَدْنا عَلى ثِیابِنا اتّقاءَ الحَرّ . ابن اثیر: جامع الأُصول: 5/ 468 شماره 3660.

ابن ابى شیبه، شیخ بخارى مى گوید: نماز بر «طنفسة» (که نوعى فرش کرک دار است) امرى است جدید؛ و از رسول خدا به سند صحیح روایت شده است که بدترین امور، امر بى سابقه است و هر امر بى سابقه بدعت است. المصنف: 2

•از نظر فقه شیعى فقط مى توان بر دو چیز سجده کرد: 1. زمین، مانند خاک و سنگ و مانند آن دو. 2. چیزى که از زمین مى روید، مشروط بر این که پوشیدنى و خوردنى نباشد.

•از نظر فقه سنى، دایره حکم وسیع تر است، آنها سجده بر منسوجاتى از پشم و پنبه و مو را جایز مى دانند، تنها شافعى است که مى گوید: بر گوشه دستار و اطراف جامه و آستین پیراهن سجده جایز نیست.خلاف شیخ طوسى 1/ 357- 358، مسأله 112، 113 و مدارک دیگر.

•عن هشام ابن الحکم قال قلت لأبى عبداللَّه علیه السلام: اخبرنى عمّا یجوز السّجود علیه و عمّا لایجوز؟ قال: السّجود لایجوز الاعلى الْأرْضِ أو ما أنْبتت الْأرض إلا ما أکل أو لبسَ. فقلت له جعلت فداک ما العلّة فى ذلک؟ قال لأنّ السجود هو الخضوع للّه عزّوجلّ فلاینبغى أن یکون على ما یؤکل و یُلبس، لأنّ ابناء الدُّنیا عبید ما یأکلون و یلبسونَ، و الساجد فى سجوده فى عبادة اللَّه عزّوجلّ فلاینبغى أن یضع جبهته فى سجوده على معبود ابناء الدّنیا الَّذین اغتروا بغرورها. و السجود على الأرض افضل لأنّه أبلغ فى التَّواضع و الخضوع‏ للّه عزّوجلّ:مجلسی،‌ بحارالانوار، ج 85، ص 147، به نقل از صدوق،‌ «علل الشرایع»، ج2،‌ص 341.